Agriculture Package Of Packages (Khasi Version)
Ka Rukom Rep Sying
1. Ki Jait ba la ithuh:- Nadia
- Suprabha
Kiwei pat ki jait ba la thung ha Meghalaya
- Thingpui
- Thinglaidon
- Pona
- Rio-de-janeiro
- Tura
- China
- Wynad
2. Ka mariang bad ka khyndew:
Sying u long u jingthung uba lah ban thung naduh ki jaka them haduh kito ki jaka ba kham long lum bad kiba jrong kumba 1500 mitar na sla duriaw. Ka jinglong ka mariang na ka bynta ban rep sying ka dei ban long kaba syiad bad sngem, wat lada u kham long bha ha ki jaka ba dei sngi. Ka khyndew pat ka dei ban long kaba jiar um bha, kaba pra phur phur, bad kaba lam khleh shyiap.
3. Ka por thung:
Iaiong haduh Jymmang.
4. U symbai:
Donkam kumba 1400 – 1600 kg (14 – 16 kwintal) u symbai na ka bynta shi hectar ka jaka thung.
5. Kaba pynkhreh ia ka jaka:
Ia ka khyndew dei ban da lur bad puh bha kumba 2 ne 3 sien haduh ka jing jylliew kaba 18 – 20 cm (8 inchi ei ei). Nangta ia ka lyngkha dei ban pynbynta ha ki nur kiba iar kumba shi mitar (1 m) bad kynjang kumba 15 cms ( 6 inchi). Ka lynter lah ban ring katba i donkam. Dei ban pynbiang ki nur um lane nala kiba 20 – 25 cm (8 – 10 inchi) ka jingiar, napdeng kine ki nur thung, ki ban iarap ban pynjrein um bad ruh ha ka por ba kara bad thiew niut.
6. Kaba jied bad sumar ia u symbai:
Ban thung dei ban jied da ki sying ba lait na kino kino ki jingpang, kiba i phuh bad dap doh bha. Nalor kata kine ki lyngkhot sying symbai ki dei ban don la kumno kumno ruh, ar ne lai tylli ki khmat bad ka jingkhia ka dei ban don kumba 50 – 60 kram uwei uwei. I akine ki symbai ba la mang ban thung donkam ban da pdem dawai kumba shiteng kynta ei ei shuwa ban thung, ha kiwei na kine ki dawai, Thiram kumba 2 kram shiteng ei ei, lane, Bavistin 2 kram kaba la khleh bad shi litar ka um, na ka bynta shi kilo u sying symbai. Nangta sa thad pynrkhiang kumba shi sngi ne ar sngi ha kano kano ka jaka kaba khuid bad kaba kah syrngiew, katto katne por shwa ban thung, khnang ba ka dawai kan ioh ban ngam bha.
7. Ka rukom thung:
(i) Ka jingkhah jingniar
30 cm X 30 cm (lane 30 cm na uwei u lain ha uwei pat bad 30 cm na uwei u symbai ha uwei pat).
(ii) Ka rukom thung: Ha ki nur ba la pynkhreh lypa dei ban ring lain da u mohkhiew na khlieh sha kjat ha katei ka jingjngai (lai lain shi nur), bad sa noh sboh eit masi ne sboh niut bad ki sboh dawai kiba la mang lypa, ha kine ki lain nangta sa tap stang noh da ka khyndew. Ynda la dep kumne sa thung uwei u lyngkhot sying shi jaka ha ki lain, ha ka jingjngai kaba la batai, kata 30 cm, bad ia u symbai dei ban da pynshong jylliew kumba 4 – 5 cm ei ei haba thung, bad sa tap bad pynmadan ryntih bha ia ki nur da ka khyndew.
8. Kaba tap niut lane phlang ia ki nur:
Ia ki nur ba la dep thung dei ban da tap da ki phlang lane niut kiba la iap lane da u skum kba.
Dei ban tap kumne sa kumba ar sien ha man la ka 40 haduh 50 sngi pud, hadien ba la thiew niut bad kara.
9. Ka sboh bad sboh dawai:
(1) Ka sboh : Na ka bynta shi hekar ka jaka donkam kumba 25 – 30 ton ei ei ka sboh eit masi lane sboh niut kaba la ih bha.
2) Ki sboh dawai: (N:P:K = 60:60:60 kilo shi hektar)
| (i) Urea (Dawai shini) | - 130 kilo shi hektar |
| (ii) Single Super Phosphate | |
| (Sboh Dpei) | - 375 kilo shi hektar |
| (iii) Muriate of Potash | |
| (MOP lane Sboh Shyiap) | - 100 kilo shi hektar. |
Ia ka sboh eit ne niut dei ban ai ryntih ha, lane shuwa ka por thung, ha ki lain ba la dep ruid lypa bad sa khleh bha ia ka bad ka khyndew. Ia ki sboh dawai pat donkam ban ai lai sien ha kane ka rukom.
Baroh ka sboh dpei (375 kilo) bad shiteng na ka sboh shyiap (50 kilo) dei ban ai ha ka por thung, hadien ba la noh ia ka sboh eit masi/niut.
Ia ka sboh Urea sa ai pat tang shiteng shuwa (65 kilo), ryngkat bad shiteng ka sboh shyiap (50 kilo) kaba sah, kumba ar bnai ei ei hadien ba la thung bad thiew niut, bad ha ka por ba kara ia u sying.
Sa shiteng ka Urea kaba sah (65 kilo) sa ai pat hadien shibnai, kata ka mut, lai bnai ei ei hadien ba la dep thung, ha ka por ba kara bad hadien ba la thiew niut.
Kaba ai ia ki sboh dawai ha kane ka rukom ka iarap ha kaba ai jingbam ia u jingthung ha ka por ba u donkam eh.
10. Kaba thiew bad kara lane ai khyndew:
Na ka daw jong ka jingjur slap haka por ba thung sying, ki niut ki nier ki khie bad kisan bha. Kane kan ktah shibun ia ka jingpynmih ia u sying lymda pynkhuid noh ia ki. Nalor kata ruh kine ki niut ki nier ki ai jhaka rieh ia bunjait ki khniang bad ki jingpang. Kumta donkam ban tista ban thiew niut, kumba 3 ne 4 sien ka la biang hadien ba u la mih u sying, man la ka shibnai shiteng ei ei. Donkam ruh ban kara bad ai khyndew ia u sying hadien ba la thiew niut bad lah ban leh ia kane ha ka por ba ai sboh dawai.
11. Ka por khlaw:
Hadien 8 – 9 bnai ei ei naduh ka por thung la long ban tih ia u sying, ynda la iohi ba u jingthung baroh uwei u la sdang ban iap tyrkhong bad ki sla kila stem lut. Lah ban tih da u mohkhiew lane u proh rit. Lada pyndonkam ia u sying na ka bynta ban pynmih ia kiwei kiwei ki jait mar ne jingbam dei ban tih noh kham kloi, kata kumba 7 bnai ei ei hadien ba la thung.
12. Ka jingmih:
Haba shim kyllum lah ban ioh kumba 5 haduh 10 ton ei ei u sying im (green ginger), na ka jaka thung ba shi hektar. U sying tyrkhong pat lah ban ioh kumba shi pawa duna ei ei na katei ka jong u sying im.
13. Kaba pynkhuid:
Hadien ba la tih, donkam ban sait bha ha ka um kaba khuid bad sa thad pynrkhiang shisngi arsngi ei ei, ha ka sngi, shuwa ban die ia u kum u sying im.
Ban ioh ia u sying tyrkhong pat, hadien ba la dep tih, dei ban da khoh snep shuwa. Ban kham suk donkam ban pdem um shuwa shimiet ha ka um kaba khuid bad sa khoh snep da kaba khrud ia ka snep da ki lyngkhot siej ba la lit pynnep, lane da ki bitor lyngkhot. Donkam ban da husiar bha haba leh ia kane khnang ban nym pynmong ia ka doh kaba lah ban ktah ia ka jingiwbih jong u sying. Ym dei ban pyndonkam da ki kynja tari nar ba ioh u jngem noh. Ynda la dep khoh sa thad sngi kumba shitaiew ei ei bn tyrkhong ryntih bad ia une la tip kum uta u sying khaii.
14. Ban sumar ia u sying symbai :
Na ka bynta ban buh symbai dei ban da peit bad jied shuwa ia u sying (jingthung) naduh ka por ba u dang khie dang san, uba shait ba khlain khnang ba ki symbai ruh kin nymdon jingpang ei ei. Ha ka por ba tih donkam ban da peit bniah biang, ban jied noh la ka jong ia kito ki sying ba la thmu ban buh symbai khnang ban ioh sumar bad ai dawai ia ki, bad ym dei da lei lei ruh ban khleh lang bad uto uba mut ban die ne bam. Ia une u sying symbai dei ban pdem kumba 30 minit ei ei ha ka dawai Thiram (2 kram shiteng ba la khleh bad shi litar ka um), lane Bavistin (2 kram ha ka shi litar ka um) na ka bynta shi kilo u symbai, sa thad pynrkhiang ha ka jaka ba kah syrngiew kumba shi sngi lane ar sngi, bad sa buh bad siang syrtap ha ki thliew kiba la tih ban pynkhreh lypa. Kawei ka thliew kam dei ban palat ia ka shi mitar ka jingjylliew. Shwa ban buh ia u symbai dei ban da siang shuwa na trai duh da u shyiap uba khuid lane da u skum kba uba thymmai bad uba skhiang, nangta sa buh ia u sying symbai. Ynda la jan dap ka thliew sa tap biang da u skum kba lada don bad sa tap ia kane ka thliew da ki lyntang bad lape bha najrong da ki ktieh, bad sa pyllait thliew nangto nangne kat ban ioh lyer shapoh.
15. Ki khniang bad ki jingpang bad ka rukom ban iada na ki:
I. KI KHNIANG
(i) Ki ‘niang samthliew jyntang:
Kine ki khniang ki long ki nongpynjot ba shyrkhei jong u sying. Haba ki dang rit ki ju sam ia u jyntang bad u jingthung u iap noh.
Ka jingiada:
(a) Kum ia kine ki jingthung ba la pynjulor dei ban weng bad thang noh.
(b) Dei ban synreit da ka dawai Phosphamidon kumba 6 ml ha ka 18 litar ka um lane da ka Dimethoate kumba 20 ml ha ka 18 litar ka um.
(ii) Ki ‘niangkhyndew:
Ki ‘niangbyrnai, ki dkhiew, ki ‘niangkhung bad kiwei kiwei ki ‘niang khyndew ki lah ban pynjot ia u jingthung ha kano kano ka por bad donkam ban da peit pyrman bad ban ai jingiada haka por kaba biang.
Ka jingiada: Ban pynduh ia kine ki khniang dei ban ber da ka dawai Organophosphorus kumba 20 – 25 kilo ha ka shi hektar ka jaka thung, bad dei ban ber shuwa ban thung, ha ka por ba dang pynkhreh bad puh ia ka lyngkha .
II. KI JINGPANG
(i) Ka jingpang pyut sying:
Kane ka long ka jingpang kaba ktah jur bha ia u sying. U sying shisien ba la ktah da kane ka jingpang u jem haba khniot bad lah ban iohi ba u jingthung hi baroh uwei u sdang ban swai bad stai noh. Kane ka jingpang ka kham kynrei ha ki lyngkha kiba shong sngem bad ki bym da jiar um bha.
Ka jingiada:
(a) Ka lyngkha ka dei ban long kaba jiar um bha.
(b) Dei ban thung tang da kito ki symbai kiba bha bad ki bym don jingpang ei ei.
(c) Ia u jingthung uba la ktah da kane ka jingpang dei ban weng bad thang shisyndon.
(d) Khnang ban iada na kane ka jingpang, dei ban da pdem dawai ia u symbai shuwa ban thung, kumba lai bnai.
(ii) Anthracnose leaf-spot:
Kane ka dei sa kawei pat ka jingpang kaba kynrei ha u sying ha kaba lah ban iohi ia ki dak ba stem, barit ba i um bad ba pyllon ha ki sla.
Ka jingiada:
Lah ban ioh ia ka jingiada da kaba synreit da ka Blue Copper kumba 10 shamoit sha ha ka 20 litar ka um.